Research on Fragments of Archaic Period Structure and Monument Found at Asty of Klazomenai and Sanctuaries

Abstract

Klazomenai, one of the 12 Ionian cities is located in Iskele District, Urla - Izmir. Ongoing excavations have not yielded any Archaic Period religious architectural remains since 1979. On the other hand, nine fragments belonging to monumental architecture have been found at different locations of the asty. The fragments prove temples, altars or monuments and also sanctuaries, which belong to these monuments in the Archaic Period. Architectural fragments demonstrate the presence of at least four structures and one votive column dated throughout the beginning of the 6th c. BC to the end of it, particularly last quarter of the 6th c. BC. The components of the settlement pattern of the Archaic Period asty, except the sanctuaries, is well known. When find spots and conditions of fragments found at asty are evaluated with the settlement pattern, at least three sanctuaries should have been placed in the Archaic Period asty. Moreover, the open air sanctuary on the Karantina Island dated to the Hellenistic Period and the possible Athena sanctuary could also be used in the Archaic Period. Furthermore, the cult place at Tas Harmani district, located in west of the Arcropolis Hill, shows that at least six sanctuaries were used at the Archaic Period asty for different religious purposes and rituals. The fragments show the characteristics of Ionic and Aeolic architectures. The frieze with leaf decoration dated to the early 6th c. BC and Aeolic capital fragment dated to approximately middle of the 6th c. BC have Aeolic architecture features, while most of the fragments dated to the last quarter of the 6th c. BC have Ionic architectural features. The fragments found in Klazomenai, are also important for West Anatolia and for the Greece mainland religious monumental architecture. The fragments which are similar with those of Klazomenai are found in the Heraion of Samos, in Miletos, in Apollon Temple of Didyma and in the Delphi treasure houses as well. In this respect, the fragments shall contribute to the Archaic Period monumental architecture literature.

12 İon kentinden biri olan Klazomenai, İzmir İli, Urla İlçesi, İskele Mevkii’nde yer almaktadır. Antik kentte, 1979 yılından bu yana devam eden kazılarda Arkaik Döneme tarihlenen dini anıtsal mimariye ait bir yapı kalıntısı bulunamamıştır. Diğer yandan anıtsal mimariyle ilişkili dokuz adet buluntu astynün farklı alanlarında açığa çıkarılmıştır. Buluntular, Klazomenai astysünde Arkaik Dönemde tapınak, altar ya da anıt gibi yapıların ve bu yapıların ait olabileceği kutsal alanların olduğunu göstermektedir. Buluntular, MÖ 6. yüzyılın başından sonuna kadar olan süreçte MÖ 6. yüzyılın son çeyreğinde yoğunlaşmış olarak en az dört adet yapı ve bir olası adak sütunun varlığını göstermektedir. Arkaik Dönem astysü yerleşim dokusunun kutsal alanlar dışında diğer bileşenleri oldukça iyi bilinmektedir. Parçaların, buluntu yerleri ve durumları, yerleşim dokusu ile birlikte değerlendirildiğinde yapıların konumlandığı en az üç kutsal alanın Arkaik Dönem astysünde yer aldığı sanılmaktadır. Ayrıca Karantina Adası’nda bulunan Hellenistik Dönem açık hava kutsal alanı ve olası Athena Kutsal Alanı’nın Arkaik Dönemde de kullanıldığı düşünülebilir. Akropolisin batısında Taş Harmanı Mevkii’nde yer alan kült alanı da dâhil edildiğinde Arkaik Dönem astysünde altı adet kutsal alanın farklı dini amaç ve ritüeller için kullanıldığı söylenebilir. Buluntular, İon ve Aiol mimarisi bezeme özelliklerine sahiptir. MÖ 6. yüzyıl başlarına tarihlenen yaprak bezemeli friz ve yüzyıl ortalarına tarihlenen sütun başlığı parçası Aiol stil özelliklerini barındırırken, yüzyılın son çeyreğine tarihlenen buluntuların çoğu İon stil özelliklerine sahiptir. Buluntular, Batı Anadolu ve Kıta Yunanistan dini anıtsal mimarisi için de oldukça önemlidir. Parçaların benzerlerinin Samos Heraion’u, Miletos, Didyma Apollon Tapınağı, Delphi hazine binaları gibi yapılarda bulunması, Arkaik Dönem anıtsal mimarisi literatürüne katkıda bulunacaktır.