Karabağlar Polyesinde Yeraltı Suyu Metal-Metaloit İçeriğinin Jeoistatistiksel Yöntemlerle Değerlendirilmesi (Muğla, Türkiye)

Abstract

Bu çalışmada Karabağlar Polyesinde (Muğla, Türkiye) bulunan, içme ve sulamada kullanılan 84 su kuyusunun ağır metal (Ti, Cr, Mn, Fe, Co, Ni, Cu, Zn, Mo, Cd, Ba, Pb) ve metaloit (As) analizleri gerçekleştirilmiş, sonuçlar istatistiksel yöntemlerle değerlendirilerek, elementler arasındaki etkileşimler araştırılmıştır. Bu elementlerden Ti, Mn, Fe, Zn, Mo, Pb pek çok kuyuda bulunmamaktadır. Bulgulara göre en güçlü korelasyon As-Cu arasındadır (R=0.832). As-Ni (R=0.789) ve Cu-Ni (R=0.776) güçlü diğer korelasyonlardır. Bu elementler arasındaki ilişki Kümeleme Analizinde (KA) de görülmektedir. KA verilerine göre yakınlık matrisinde en yakın mesafeler bu 3 element için saptanmıştır. Ayrıca, KA sonuç matrisinden oluşturulan dendrogramda elementler 3 temel küme oluşturmuştur. Bu kümeler, temel bileşenler analizi (TBA) bulguları ile de örtüşmektedir. TBA da tüm elementleri 3 farklı kümede toplamıştır. Bu kümelerden birincisinde As, Cu, Ni; ikincisinde Mo ve Cd; üçüncüsünde Cr ve Ba yer almaktadır. Bölgede çalışılan elementlerin birikimleri de Kruskal Wallis ve Mann-Whitney U testleri kullanılarak ortaya konulmuştur. Sonuçlara göre bölgede çalışılan elementler arasında en az rastlanılanı Cu, en fazla rastlanılanı ise Ba’dır (p<0.05). Ni ve Mo hariç diğer tüm elementlerin miktarları arasındaki farklar istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0.05). Ayrıca hem elementler hem de bazı su kalite parametreleri, EPA (U. S. Environmental Protection Agency) ve Türk kıta içi su kaynakları sınıflandırması ile karşılaştırılmış ve tehlike arz eden bir duruma rastlanmamıştır.

In this research, heavy metals (Ti, Cr, Mn, Fe, Co, Ni, Cu, Zn, Mo, Cd, Ba, Pb) and metalloids (As) which were sampled from 84 wells used as drinking water and irrigation water resources in Karabaglar Karstic Polje (Mugla, Turkey) were analyzed. The results were evaluated by different statistical methods in order to investigate the interaction between elements. Ti, Mn, Fe, Zn, Mo and Pb were detected in many wells. According to the results, As and Cu has the strongest correlation (R=0.832). As-Ni (R=0.789) and Cu-Ni (R=0.776) are the other strong correlations. The relationship between these elements were also shown by Cluster Analysis (CA). In respect to CA, the closest proximity distance matrix are found for these three elements. Also, elements composed 3 main clusters in dendrogram created from CA result matrix. These clusters match up with the findings of Principal Component Analysis (PCA) too. PCA gathers all elements up in 3 components: As, Cu and Ni at the first component; Mo and Cd at the second; Cr and Ba at the third. The accumulation of the elements studied were investigated by Kruskal-Wallis and Mann-Whitney U tests. According to the results, the least and most encountered elements are Cu and Ba, respectively. The amount of each element except Ni and Mo, is statistical significantly different (p<0.05). In addition, the amount of the elements as well as some water quality parameters were compared to EPA (U. S. Environmental Protection Agency) and Turkish inland water quality classes and no threatening situation was encountered.