Türkçe Öğretmeni Adaylarının “Özel Durumlarda” Kullandıkları Kalıp Sözler

Abstract

Atasözleri, deyimler, ikilemeler gibi kalıplaşmış dil birimlerinden biri olan “kalıp sözler” özellikle sözlü iletişimin en güçlü unsurlarındandır. Türkçe dersi hem kullandığı malzeme olan metinler hem de iletişim becerileri aracılığıyla, çocuğu, içinde yaşadığı toplumla uyumlu bir birey haline getirme konusunda önemli bir yere sahiptir. Bu önemden yola çıkarak ileride Türkçe öğretmeni olacak olan Türkçe öğretmeni adaylarının “özel durumlarda” kullandıkları kalıp sözleri tespit etmek bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Bu amaç doğrultusunda 2015-2016 eğitim öğretim yılında Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü’nde öğrenim görmekte olan 173 öğretmen adayına “Kalıp Söz Kullanma Testi” uygulanmıştır. Türkçe öğretmeni adaylarının “Kalıp Söz Kullanma Testinde” yer alan bağlamlara yazdıkları cevaplar incelendiğinde, özel durumlarda kullandıkları kalıp sözlere ilişkin “doğum”, “ölüm”, “nişan/evlilik”, “başarı”, “mal/mülk edinme”, “bayram ziyareti” ve “hasta ziyareti” olmak üzere 7 bağlam ortaya çıkmıştır. Elde edilen veriler Simple Concordance Program 4.07, SPSS 22 ve Microsoft Excel Programları kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda, cinsiyete göre, kızların erkeklerden daha fazla kalıp söz kullandıkları; bağlamlarına göre kalıp söz kullanımı açısından ise Türkçe öğretmeni adaylarının en çok “ölüm” ve “doğum” konularında farklı kalıp söz kullandıkları tespit edilmiştir. İleride Türkçe öğretmeni olacak öğretmen adaylarının, öğrencilerine örnek olabilmesi ve dil becerileri aracılığı ile kültür aktarımı yapabilmesi açısından kalıp söz kullanmalarının oldukça önemli olduğu düşünülmektedir.

“Formulaic expressions” which are one type of fixed language units like proverbs, idioms, and reduplications are among the most powerful elements of verbal communication. In terms of both the texts used and through communication skills, the Turkish course has an important role in making children become individuals who are well adjusted to the society in which they live. Taking this view as its starting point, the purpose of this study was to determine the words prospective Turkish teachers used on "special occasions". For this purpose, the "Formulaic Expression Use Test" developed by the researcher was administered to 173 prospective teachers who were studying in the department of Turkish Education of Muğla Sıtkı Koçman University Faculty of Education in the 2015-2016 academic year. When examining the responses given by the prospective Turkish teachers in the contexts given in the "Formulaic Expression Use Test", seven contexts in which they used formulaic expressions emerged which are "birth", "death", "engagement/marriage", "success", "acquisition of property", "eid visit" and "patient visit ". The obtained data were analyzed, using Simple Concordance Program 4.07, SPSS 22, and Microsoft Excel software. The results showed that, in terms of gender, females used more formulaic expressions than males, and that, in terms of context, prospective Turkish teachers used formulaic expressions the most for "death" and "birth". It is considered highly important for prospective Turkish teachers to be able to use formulaic expressions in forming an example for their students and transferring culture through language skills.