Birgi Karaoğlu Camii'nin Vaaz Kürsüsü

Abstract

Bu makalenin konusunu, Birgi'nin Sarı Bey Mahallesi'nde Karaoğlu Mustafa Efendi tarafından 18.yüzyılın sonlarında, dikdörtgen planlı olarak duvarları moloz taş ile tuğla kırıkları örgülü ve üzeri kubbeyle örtülü biçimde inşa ettirilen Karaoğlu Camii'nin mermerden yapılan vaaz kürsüsü oluşturmaktadır. Camiyle aynı dönemde yapılan ve yapının tamamlayıcı öğeleri arasında yer alan minber ve vaaz kürsüsü döneminin süsleme anlayışını yansıtmaktadır. İlk kez bu çalışmada, detaylı olarak tanıtılan vaaz kürsüsü, iç mekânın doğu duvarının güney ucuna doğru gelecek şekilde duvara sabitlenmiştir. Vaaz kürsüsüne istiridye kabuğu formu, meyve tabağı, perde motifi, selvi ağacı ile S ve C kıvrımlarından oluşan Batılılaşma dönemi süsleme unsurları birlikte işlenmiştir. Bu süslemelerin tamamının vaaz kürsüsünde görüldüğü ender örneklerden biri olarak Türk-İslam Sanatı'ndaki vaaz kürsüleri arasında farklı süsleme anlayışıyla ayrıcalıklı bir yere sahip olduğu tespit edilmiştir. Bu vaaz kürsüsü, Birgi'deki Batılılaşma dönemi süsleme repertuarının en belirgin örneklerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Karaoğlu Camii'nin vaaz kürsüsündeki Batılılaşma döneminin süsleme repertuarı, hem İstanbul'da genellikle dönemin çeşme, sebil, mezar taşı gibi çeşitli eserlerinde, hem de İstanbul dışındaki örneklerinde görülen uygulamalarıyla benzer üslupta işlenmiştir

The subject of this essay is the marble sermon platform of Karaoğlu Mosque which was built in Birgi Sarı Bey Street by Karaoğlu Mustafa Efendi towards the end of 18th century, planned in rectangular shape braided with rubble stones and brick pieces and covered with dome. Although the sermon platform apart from pulpit, which are among the supplementary elements of mosque, was built in the same period of building, it reflects the ornamental perception of the period. The sermon platform which is explained in details for the first time in this study is fixed on the wall towards the south edge of east wall of inner space. Westernization period ornamentation elements composed of oyster shell form, fruit plate, curtain motif, cypress tree and S and C curls were embroidered altogether. As a rare sample on which all of these ornaments are seen in the sermon platform, it was determined that this sermon platforms has an exclusive place with its different ornamentation among sermon platforms in Turkish-Islam Art. This sermon platform is accepted as one of the most distinctive samples of ornamentation repertory of Westernization period in Birgi. Westernization period ornamental repertory on sermon platform of Karaoğlu Mosque were embroidered in a similar style both with various works in Istanbul such as fountains, public fountain, gravestones and with the works observed out of Istanbul