Tigran Honents (Aydınlatıcı Aziz Gregorios) Kilisesinin Freskoları Ne Kadar Bizans'lı?

Abstract

Ermeni kilisesinin tarihi, dini eğitimini Kapadokya’da almış olan Aziz Gregorios’un çalışmaları ile başlar. İznik ve Efes konsillerini kabul eden Ermeni kilisesi Khalkedon konsilinin aldığı kararları benimsemez ve monofizit kiliseler grubundaki yerini alır. Bu düşünce şekli onların resme bakışını önemli ölçüde etkilemiş, özellikle duvar resmi XII. yüzyıla kadar Ermeni sanatında göz ardı edilmiştir. XII. yüzyıldan sonra Sis konsilinin aldığı kararlar doğrultusunda kiliseler resimle bezenmeye başlar. Ancak monofizit Ermeniler nasıl bir resim programı uygulamıştır. Bu sorunun cevabı fresklerle bezeli olarak çok azı günümüze gelebilmiş yapılarda saklıdır. Bu yapılardan biri Ani’de, Aziz Gregorios’a adanmış bir XIII. yüzyıl yapısı olan Honents kilisesidir. Bizim bu çalışma ile yapmak istediğimiz şey, monofizit inanca sahip olan ve bu noktada Ortodoks Bizans’tan ayrılan Ermenilerin, monofizit düşüncelerinin resim anlayışına ne şekilde yansıdığı, Bizans resim programı ile olan bağlantıları ya da ayrılıklarını ortaya çıkarmak ve bu bağlamda Honents kilisesinin resim programını değerlendirmektir. Bu değerlendirme, Orta Bizans dönemi duvar resimlerinin yoğun olarak bulunduğu ve günümüze kadar ulaşabildiği birkaç bölgeden biri olan Kapadokya’daki kiliselerin resim programları ile yapılmıştır.

History of the Armenian Church starts with activities of Saint Gregorious, who received his religious education in Cappadocia. The Armenian Church accepted & #8249; znik and Ephesus councils but it did not obey the decisions taken by the Chalcedon council and it took its place within the group of monophysite churches. This line of thinking deeply affected their approach to the painting, and especially wall paintings were neglected in the Armenian art until the 12th century. After the 12th century, based on the decision taken by the Sis council, churches were decorated with paintings. But what kind of painting program did the monophysite Armenians follow? The answer of this question is hidden in the structures decorated with frescoes only few of which remain today. One of these structures is the Honents church, a 13th century structure, in Ani which is dedicated to Saint Gregorious. When the structure& #8217; s painting program is examined, it is seen that, in addition to the frescoes based on the Orthodox literature, some figures and compositions, which make the program eastern, were applied, too. The important point which draws attention in the structure is the eighteen scenes located in the western part about the life of Saint Gregorious. In Cappadocia, translations about saint lives were important before iconoclasm, but they lost their importance after iconoclasm; and in the 13th century in this structure, they reappear under the scenes showing Jesus.