Ergenlerin Riskli Sağlık Davranışlarının ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi

Abstract

Giriş: Ergenlerin riskli sağlık davranış belirlenip, bu bilgiler doğrultusunda belirli bir planlama ve düzenleme ile potansiyel önlemler alınırsa, riskli davranışlar önlenir veya azaltılabilir. Amaç: Bu çalışma; ergenlerin riskli sağlık davranışlarının ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi amacı ile yapılmıştır. Yöntem: Etik kurul izni ve kurumsal izinler alınarak 2013-2014 eğitim öğretim yılında, Muğla'nın Fethiye ilçesinde, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı dört lisede gerçekleştirilen bu çalışmanın evrenini 2117, örneklemini ise 871 öğrenci oluşturmuştur. Araştırma verilerinin toplanmasında "Sosyodemografik Veri Toplama Formu", "Riskli Sağlık Davranışları Ölçeği" kullanılmıştır. Bağımsız değişkenler ile ölçek ve alt boyutlar puan ortalamaları arasındaki karşılaştırmalarda nonparametrik testlerden Mann Whitney U ve Kruskal Wallis testi kullanılmıştır. Bulgular: Ergenlerin riskli sağlık davranışları ölçeği puan ortalaması 58.92±6.63'dir. Ergenlerin sağlık davranışlarına ilişkin en yüksek risk puan ortalamasını hijyen alt boyutundan (89.91±10.74) en düşük risk puan ortalamasını ise madde kullanımı (29.66±15.83) alt boyutundan aldıkları belirlenmiştir. Ergenlerin riskli sağlık davranışları üzerinde yaşın, cinsiyetin, öğrenim gördükleri sınıfın, gelir düzeyinin, anne ve baba eğitim durumunun ve kardeş sayısının etkili olduğu bulunmuştur (p<0.05). Ebeveyn eğitim düzeyi ve aile gelir düzeyi yüksek, son sınıf öğrencisi olan, erkek ergenlerin madde kullanımı, psikososyal alt boyut ve toplam riskli sağlık davranışları puan ortalamalarının yüksek olduğu ve riskli davranışlara daha fazla eğilimli oldukları görülmüştür. Kız ergenlerin erkeklere göre hijyen alt boyut puan ortalamaları daha yüksek bulunmuştur. Çalışmada gelir düzeyi yüksek olan ve kardeş sayısı fazla olan ergenlerin beslenme alt boyut puan ortalamasını daha yüksek olduğu ve riskli beslenme alışkanlıkları kazandığı belirlenmiştir. Sonuç: Araştırma okul sağlığı alanında çalışan hemşirelere ergenlerde sık karşılaşılan riskli sağlık davranışları ve etkileyen faktörlere yönelik veriler sağlamasından dolayı ve özellikle ergenlere yönelik sağlık hizmetlerin planlanmasında yol göstermesi açısından önem taşımaktadır.

Giriş: Ergenlerin riskli sağlık davranış belirlenip, bu bilgiler doğrultusunda belirli bir planlama ve düzenleme ile potansiyel önlemler alınırsa, riskli davranışlar önlenir veya azaltılabilir. Amaç: Bu çalışma; ergenlerin riskli sağlık davranışlarının ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi amacı ile yapılmıştır. Yöntem: Etik kurul izni ve kurumsal izinler alınarak 2013-2014 eğitim öğretim yılında, Muğla'nın Fethiye ilçesinde, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı dört lisede gerçekleştirilen bu çalışmanın evrenini 2117, örneklemini ise 871 öğrenci oluşturmuştur. Araştırma verilerinin toplanmasında “Sosyodemografik Veri Toplama Formu”, “Riskli Sağlık Davranışları Ölçeği” kullanılmıştır. Bağımsız değişkenler ile ölçek ve alt boyutlar puan ortalamaları arasındaki karşılaştırmalarda nonparametrik testlerden Mann Whitney U ve Kruskal Wallis testi kullanılmıştır. Bulgular: Ergenlerin riskli sağlık davranışları ölçeği puan ortalaması 58.92±6.63'dir. Ergenlerin sağlık davranışlarına ilişkin en yüksek risk puan ortalamasını hijyen alt boyutundan (89.91±10.74) en düşük risk puan ortalamasını ise madde kullanımı (29.66±15.83) alt boyutundan aldıkları belirlenmiştir. Ergenlerin riskli sağlık davranışları üzerinde yaşın, cinsiyetin, öğrenim gördükleri sınıfın, gelir düzeyinin, anne ve baba eğitim durumunun ve kardeş sayısının etkili olduğu bulunmuştur (p<0.05). Ebeveyn eğitim düzeyi ve aile gelir düzeyi yüksek, son sınıf öğrencisi olan, erkek ergenlerin madde kullanımı, psikososyal alt boyut ve toplam riskli sağlık davranışları puan ortalamalarının yüksek olduğu ve riskli davranışlara daha fazla eğilimli oldukları görülmüştür. Kız ergenlerin erkeklere göre hijyen alt boyut puan ortalamaları daha yüksek bulunmuştur. Çalışmada gelir düzeyi yüksek olan ve kardeş sayısı fazla olan ergenlerin beslenme alt boyut puan ortalamasını daha yüksek olduğu ve riskli beslenme alışkanlıkları kazandığı belirlenmiştir. Sonuç: Araştırma okul sağlığı alanında çalışan hemşirelere ergenlerde sık karşılaşılan riskli sağlık davranışları ve etkileyen faktörlere yönelik veriler sağlamasından dolayı ve özellikle ergenlere yönelik sağlık hizmetlerin planlanmasında yol göstermesi açısından önem taşımaktadır.