Sultanın İsyankâr Kullarının İlk İsyanı: Buçuktepe Vakası (1446)

Abstract

Osmanlı Devleti, kendisinden önceki pek çok Türk Devleti’nin aksine bir göçebe konfederasyonu olmak yerine yerleşik değerleri benimsemeyi tercih etmiştir. Osmanlı Devleti, daha kuruluş aşamasından itibaren bu anlamda pek çok kurum vücuda getirdiği bilinmektedir. Bu şekilde kurulan (1362-1365 arası) Yeniçeri Ocağı, asırlarca Osmanlı ordusunun en önemli parçalarından birisini oluşturmuştur. Osmanlı tarihinde yeniçeriler savaş meydanlarındaki başarıları kadar çıkardıkları isyanlarla da anıldığı görülür. Bu anlamda II. Mehmed zamanında meydana gelen Buçuktepe İsyanından (1446), Ocağın kaldırılışına (1826) kadar, 380 yılda birçok isyan çıkarttıkları da bilinmektedir. Bu çalışmada her sosyal olayın birden fazla nedeni olduğu göz önünde bulundurularak, Buçuktepe Vakasının nedenleri, nasıl meydana geldiği ve niçin bu dönemde meydana geldiği gibi soruların cevap ya da cevapları ortaya konulacaktır. İsyan sonunda bazı devlet adamlarının daveti üzerine II. Murad yaşlı/tecrübeli padişah olarak tekrar tahta geçmiştir. II. Mehmed ise tecrübesiz/genç bir padişah olduğu gerekçesiyle tahttan indirilerek Manisa’ya gönderilmiştir. İsyanın, taht değişikliği dışında da bazı sonuçları olduğu anlaşılmaktadır. Buçuktepe İsyanı sonrasında tahttan indirilen II. Mehmed bu hadiseyi hiç unutmamış ve ikinci kez tahta geçtikten sonra iktidarını hiç kimseyle paylaşmayacağı bir sistem kurmuştur. Böylece patrimonyalizm ya da sultanizm olarak adlandırılan Osmanlı yönetim anlayışı ve nev-i şahsına münhasır özellikleri bulunan Osmanlı padişah tipolojisi ortaya çıkmıştır.

Unlike various Turkish states before it, the Ottoman State chose to adopt established values (settled life) instead of being a nomadic confederation. It is known that the Ottoman State created many institutions in this sense beginning as early as its inception. The Guild of Janissary (1362-1365) established in this way constituted one of the most fundamental components of the Ottoman army for centuries. However, the Janissaries are known for rebellions they staged in the Ottoman history as well as their accomplishments in battle fields. In this context, they are known to have staged numerous rebellions in 380 years from the Buçuktepe Rebellion, which took place during the reign of Mehmed II (1446) until the abolition of the Guild (1826). Taking into consideration the fact that any social phenomenon has more than one cause, this study will attempt to reveal the causes of the Buçuktepe Incident and seek answers to questions such as how it took place and why it took place at that specific time. As a result of this rebellion, Murad II acceded to the throne once again as an experienced sultan upon invitation by some statesmen. Mehmed II, on the other hand, was dethroned on the grounds that he was a young/inexperienced sultan and banished to Manisa. It is understood that the rebellion led to some other consequences other than the change of the ruler. Mehmed II, who had been deposed following the Buçuktepe Rebellion, never forgot this incident and established a system after his accession to the throne a second time in which he would not share power with anyone else. Hence, an Ottoman understanding of administration called patrimonialism or sultanism and a typology of Ottoman sultans emerged.