Okula bağlılık, okulda uygulanan disiplin teknikleri ve okulda mağdurluğun lise öğrencilerinin sapkın davranışları üzerine etkisi

Abstract

Ülkemiz eğitim sistemi içersinde artan oranda gözlenen şiddet ve sapkın davranışlara paralel olarak bu alanda görgül çalışmaların artığını görmekteyiz. Ancak yürütülen çalışmalar ağırlıklı olarak okullardaki şiddet içeren veya sapkın davranışların doğası ve yaygınlığı üzerine odaklanmıştır. Bu alanda özellikle farklı türde okul değişkenleri ile öğrencilerin sapkın davranışları arasındaki ilişkiyi inceleyen çalışmaların sayısı sınırlıdır. Bu bağlamda, şimdiki araştırmanın amacı; okula bağlılık (öğretmene bağlılık ve okul taahhüdü), okullarda kullanılan disiplin teknikleri (zorlayıcı disiplin ve açıklayıcı disiplin) ve okul mağdurluğu faktörlerinin gençlerin farklı türdeki sapkın davranışlarına (mala yönelik, şiddet içeren, okulda ve madde kullanımı) etkisini araştırmaktır. Bunun için İzmir İl merkezindeki liseler arasından tabakalı- küme örnekleme tekniğiyle seçilen 11 liseden toplam 3742 lise öğrencisinden veri toplanmıştır (% 52'si erkek ve ortalama yaş 16,8'dir). Çalışmadaki değişkenler çalışma bağlamında geliştirilen veya uyarlanan farklı ölçekler aracılığıyla belirlenmiştir. Analizler temel olarak farklı türdeki sapkın davranışların bağımlı değişken olduğu Tobit regresyon teknikleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Öne çıkan sonuçlardan birisi, okula olan taahhüdün öğrencilerin tüm sapkın davranışları (mala yönelik ve şiddet içeren sapkın davranışlar, madde kullanımlarını ve okulda gerçekleştirilen sapkın davranışlar) ile anlamlı ve negatif yönde ilişkili olmasıdır. Diğer taraftan, okulda kullanılan zorlayıcı-güce dayalı disiplin tekniklerinin ve okulda yaşanan mağdurluktaki artışın, öğrencilerin rapor ettiği tüm sapkın davranış türleriyle anlamlı ve pozitif yönde ilişkili olduğu görülmektedir. Araştırmanın okulla ilgili bazı değişkenleriyle gençlerin farklı türdeki sapkın davranışları arasında olumlu, bazılarıyla ise olumsuz yönde ilişki olduğunu gösteren bulgular, diğer sosyal faktörler (aile, mahalle, vb.) gibi, okulun da gençlerin sapkın davranışlarını etkileyen önemli bir ortam olduğuna işaret etmektedir.

Delinquency has become an import social problem in Turkey, especially in schools. Along with this trend, empirical studies have started to pay attention to delinquent acts in schools. However, most of these studies have mainly focused on the nature and prevalence of the delinquent behaviors. There are limited numbers of studies that explore relationships between school related factors and delinquency among Turkish students. Thus, the main purpose of the present study is to examine how various delinquent behaviors (property delinquency , violent behavior, delinquency in in school and substance use) are related to some school related factors such as school bonds (attachment to teacher and commitment to school), discipline techniques used in schools (coercive and inductive discipline) and victimization in the school. For this, a total of 3742 students from 11 high schools in İzmir were chosen through stratified cluster sampling techniques. The mean age of the sample was 16.8 and percentage of male students was 52. Self-report instruments used in previous studies were mainly adapted to measure school-related variables and various delinquent involvements. Due to the censored nature of dependent variables (delinquent involvements), Tobit regression techniques were used in analysis. The analysis revealed that commitment to school had an effect in the reduction of all kinds of delinquent acts that are assessed in this study. Results also indicated that coercive discipline techniques and victimization in schools were positively related to delinquent involvements regardless of the nature of delinquency. Overall, findings have confirmed that schools should be considered as an important social context along with family, communities or neighborhood that also affect various processes related to delinquency.