Fethiye'de Yaylalar ve Yaylacılık

Abstract

Fethiye İlçesi'nde 105 civarında yayla alanı vardır. Bunlar Boncuk Dağları, Akdağlar ve Babadağ-Arıdağ kütlesinin 1000m.'den yüksek kesimleri ile 1000-1500m. yükselti kuşağında bulunan Seki Platosu'nda yer almaktadır. Yayla alanlarının toplam yüzölçümü 8.807 ha. (ilçe alanının % 2,6'sı), ortalama büyüklüğü ise 155 ha. kadardır. İlçe yaylalarının yaklaşık yarısı, 1000-2000 m. yükselti basamağında, yani orman kuşağında, yarısı da alpin çayırlar katında bulunmaktadır. Yaylalarla köyler arasındaki uzaklıklar ise 5-10 km. (dağ köyleri) ile 40-110 km. (ova köyleri) arasında değişmektedir. Araştırma sahasındaki 84 köyden 73'ünde ve Fethiye Kenti'nde yaylacılık yapılmakta olup ilçenin toplam hane sayısının %12,6 kadarı yaylacılık faaliyetlerine katılmaktadır. Ancak bu oranlar, dağ köylerinde %50'nin üzerine çıkarken, sahil kesiminde kurulmuş bazı köylerde ve Fethiye Kenti'nde % 5'in altına düşmektedir. Orman kuşağındaki yayla yerleşmelerinin konutları kalıcı konutlardan ve çadırlardan oluşurken, alpin çayırlar katında yer alan yaylaların konutlarının tamamen çadırlardan oluştukları görülmektedir. Yine yükselti faktörünün etkisine bağlı olarak, ortalama 2000 m.'nin altında bulunan yaylalarda tarım ve hayvancılık, daha yüksekte bulunan yaylalarda ise sadece hayvancılık yapılmaktadır. Önceleri, tamamen kırsal ekonominin bir parçası olarak sürdürülen yaylacılık, son 30 yıl içerisinde yöre insanının yaşam tarzlarının ve standartlarının değişmesiyle, günümüzde daha çok rekreasyonel amaçlarla yapılan bir faaliyet haline gelmiştir. Buna bağlı olarak da, yöredeki bazı yayla yerleşmelerinin giderek sayfiye yerleşmesine dönüştükleri gözlenmektedir. Yazın bunaltıcı sıcağından kaçma isteği, geçmişte olduğu gibi, günümüzde de yöre yaylacılığını teşvik eden temel faktör olma özelliğini korumaktadır.

There are about 105 high plateaus in Fethiye district. They are located in Boncuk Mountains, Akdağlar and l000m. higher parts of Babadağ-Arıdağ range and Seki Plateau of 1000-1500 m. altitude. Total square area of the high plateaus is 8.807 ha., representing 2,6 % of the district's total area. And the average size of each is about 155 ha. Almost half of the high plateaus is in the forest belt of 1000-2000 m. altitude and the other half is located on plateau meadows. The distances between the high plateaus and villages range from 5 to 10 km for mountain villages and from 40 to 110 km for the villages on the plains. Of 84 villages in the research area, transhumance activities are being carried out in 73 villages and Fethiye town. This represents 12.6 % of total households in the district transhumance. But while these percentages reach to 50 % for mountain villages, they can drop to 5 % in some villages and Fethiye district. It has been observed that while the houses of high plateaus in the forest belt consist of permanent houses and tents, the houses in high plateaus are completely composed of tents. Due to the altitude factor, farming and stock rising are practised in the high plateaus under the altitude of 2000 m., and only stock rising is practiced in high plateaus located at higher altitudes. Transhumance once practised as a part of rural economy has become a recreational activity as the lifestyles and standards of the local people have greatly changed in the last 30 years. Hence, some high plateaus have been observed to become tourist resorts recently. As in the past, the desire to escape from the suffocating heat of the summer months acts as a significant factor encouraging local transhumance today.